Bojdek-Chomez

 

Bojdek-Chomez1

 

Der Erew2 Pejssech3 kumt alz neenter. In Schtub kocht un sidt. Di Luft alejn trogt sich mit a Ziter.

"Ss't ojsgewaschn do? Un in jenem Winkl? Se, rajb op gut di Polizess4. Na dir pejsechdike Hanticher!"

Chawe sogt unter5 jedem, wemen si chapt noch on.

"Du, Sasche," shrajt si zu der krisstlicher Dinsst, "gej mit dajn Chomez zu al di shwarze Jor! Trog ess awek in Keler arajn, wesst essn dortn mit Iwanen!"

Chawe schlept di lezte Chomezdike Kejlim6, schtupt sej ale mitamol7 in a finstern Almer8 arajn. Di ale Sachn nuzt si a ganz Jor, un izt wil sej si gor nischt onkukn, schtupt sej schir9 nit mit di Fiss. Ot schtelt si sich op a Farziterte10. Ess hot ir a Schimer geton a Schotn Mel fun der schwarzer Blech, wu si hot gebakn Flodn un Plezlech.

"Wu is der Tate? Er wolt kumen, wolt er schojn ojch dem Schatn Mel farbrenen."

Sej schtupt arajn di Blech in Almer, si sol ir mer nit schtechn in di Ojgn.

Do zedrapet11 si sich di Hent. Si git a Kuk: Pizlech gele12 Retechlech13 – kricht nischt arojss fun dem Ribejsn14.

"An onschikenisch15 mit dem Chomez! Nischt arojsskrichn fun im! Kinder, der Rebe hot doch ajch gehejssn ojssdrejen di Kescheness16. Is woss wort ir? Ot kumt bald der Tate farbrenen dem Chomez."

Chawe kricht alejn17 arajn in di Kescheness.

"Oj, kizlt mich nischt! Ir wet mir oprajssn di ganze Keschene mit ajer Bojdek-Chomez!"

Ss' is nit gring ojszurajnikn in ejn Rege18 sejere Kescheness. Farn ganzn Jor hot men gehaltn in ejn farschtekn ahin, wos nor men ken gefinen ssaj19 in Schtub, ssaj oj(a)f der Gass. Kukn zu di Brider – baj wemen hot sich ongeklibm20 mer Brekelech in di Winklech.

"Scha, der Tate gejt!" – Di Kescheness drejen sich gich21 zurik arajn.

Der Tate kumt farbrenen dem Chomez! Ss' gejt op baj Chawen doss Harz. Dem Tatn'ss Ponem – ernsst, wi in Schtub is woss farlorn gegangen un er darf ess oj(a)fsuchn.

Fun sajn shwarzn Hut falt oj(a)f im a Schotn. Men derlangt im an ongezundene Licht. Doss Fajerl lojcht oj(a)f sajn blassn Ponem.

"Ir hot a Flederwisch?" – git er schtil a Sog.

Ale Kinder gejen im noch on a Wort. Me hert jednss Otem. Der Tate mit dem Licht un Feder in ejn Hant, mit hilzernem Lefl in der anderer, schart iber ale Unterfenster, ale Winklech, Polizess, chotsch sej sajnen erscht ongewaschn. Er farkricht in Ssforim22-Almer, sucht zwischn di Gemoress23, sucht wi men wolt fun im woss bahaltn. Mitamol schtupt er sich on oj(a)f24 a Schtikl Chomez, woss nischt kukndik oj(a)f der Puzeraj, hot sich fort ergez farschtekt in a Winkl, zi Chawe hot mit a Kiwn25 untergelejgt, der Tate sol zufil nischt suchn.

Gibm a Blik sajne Ojgn. Doss Licht zebrent sich mit sej inejnem, wi er wolt gefinen an Ojzer26. Der Tate farchapt di ale gefunene Brekelech, klajbt sej zunojf in a Kejkele Papir un trogt sej, wi a Korbm27, glajch zum brenendikn Ojwn. Doss Fajer warft sich on ojfn Pekele. Sajne Ojgn flamen oj(a)f mit dem Fajer, wos frest di Brekelech Chomez.

"Got zu danken!" git Chawe a Sifz. "Mir weln hobm a koschern Pejsech!"

1) Bojdek-Chomez sajn ojszuchn un ojsramen dem Chomez far Pejsech, Bojdek sajn: untersuchn, batrachtn [iwrith: b(e)dikat Chamez] חמץ  der [Chomez] gesajerz, sojerss, a Schpajs oder a Getrenk woss anthalt Melschtofn un is dariber farwert um Pejsech.
2) חמץ [Erew] – Abend / Vorabend von ...
3) פסח der [Pejsech] Nomen funem Jon-Tew, woss hejbt sich on dem 15. Nissn (7. Monat d. jüd. Kalenders – März/April) un dojert acht Teg (iwrith: pesach). - Passafest
4) Polize(ss) - Regal(e)
5) untersogn: vorsagen, suggerieren; untersagen ! hier: vorschreiben
6) ליםכּ ליכּ [Kejle-Kejlim] di Gefess, Geschir
7) plötzlich
8) Schrank
9) fast, beinahe
10) farzitert wern: vor Schreck erstarren
11) zerkratzen
12) gelbe von [gel] gelb
13)
kleine Rettichstückchen
14) der [Ribejssn] Reibeisen
15) Unglück
16) Keschene-Kescheness di, hier: Hosentaschen, Kleidertaschen
17) hier: selbst, selber
18) רגע di [Rege-Regess] Moment, Augenblick
19) ssaj ... ssaj, sowohl ... als auch (in der Aufzählung)
20) angesammelt von „onklajbm"
21) schnell
22) ים) ספֿר) der/doss [Ssejfer-Ssforim] Buch, jiddisch-religjess Buch, Tanach (Bibel)
23) גםרא di [Gemore] hier: Band fun Talmud (Talmudband(foliant))
24) nischt kukndik ojf – trotz (несмотря на)
25) יװןכּ der [Kiwn - Kiwnss] Mejn, Zil, Kawone (Absicht)
26) אוצר der [Ojzer – Ojzress] Schatz
27) ות) קרבן) der [Korbm - Karboness] Opfer